‘Veranker bomen in je beleid’

Toekomstbestendig bomenprogramma

Met de invoering van de Omgevingswet neemt vanuit gemeentes de vraag toe naar advisering en begeleiding bij het bomenbeleid. “Daarbij gaat het over behouden en beschermen van de bomen die er zijn, en over versterken en investeren zodat er meer bomen komen”, zegt Bernard Flier van Tree-o-logic.

“Nu de Omgevingswet in werking is getreden, kan er geen sprake meer zijn van een afwachtende houding”, zegt Bernard Flier, adviseur en mede-eigenaar van boomtechnisch onderzoek- en adviesbureau Tree-o-logic. “Gemeentes moeten omgevingsvisies en -plannen verwoorden en die realiseren. Vanuit onze jarenlange expertise ondersteunen wij hen daarbij met toekomstbestendige bomenprogramma’s.”

Geen korte termijn

“Een toekomstbestendig bomenprogramma wil zeggen dat je niet uitgaat van een vierjarig coalitieakkoord in de gemeente”, zegt Flier. “Dit is te kort als je kijkt naar de levenscyclus van een boom. Goed bomenbeleid gaat over decennia. Gedurende dat proces heb je natuurlijk je evaluatiemomenten en bijsturingen.” Een toekomstbestendig bomenprogramma is noodzakelijk, benadrukt Flier: “Bomen spelen een grote rol bij het verminderen van hittestress en wateroverlast in de bebouwde omgeving. Daarnaast toont steeds meer wetenschappelijk onderzoek aan dat bomen en ander groen een positief effect op de gezondheid hebben. Met de toename van kroonbedekking ziet men een kostenreductie in de gezondheidszorg.”

Behouden en versterken

Om het bomenprogramma SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden) te maken, worden er concrete doelstellingen in verwoord. Flier: “Je kunt een ambitie hebben op het gebied van hittestress en vaststellen welke verkoeling je door aanplant wil bereiken, je kunt afspreken om de landelijke bomennorm te hanteren, of bijvoorbeeld een doelstelling over verbetering van de biodiversiteit vastleggen. Die concrete doelstellingen werk je uit in de beleidskaders. Twee elementen zijn daarbij van belang. Aan de ene kant wil je behouden en beschermen wat er al is. We streven ernaar om de huidige groeiplaatsen juridisch te beschermen, zodat deze altijd beschikbaar blijven voor bomen, ook als de bomen die er nu staan afsterven. Je verankert daarmee de groeiplaats in je beleid, zodat je er bij toekomstige ontwikkelplannen niet omheen kan. Aan de andere kant gaat het over versterken en investeren, dus bepalen waar je bomen kunt toevoegen.” Voor dat laatste heeft Tree-o-logic een vergroeningsstrategie ontwikkeld, die Flier eerder dit jaar in GreenPro toelichtte (GreenPro 2024-01). Met een stappenplan bepaalt men daarbij waar de kansen liggen om extra bomen en groen te realiseren.

Fundament

“In het bomenprogramma brengen we ook de financiële kant in beeld.  Want natuurlijk kost het wel iets. Daar staat tegenover dat je op de lange termijn een kostenreductie realiseert in bijvoorbeeld de gezondheidszorg en de riolering. Heeft de gemeente het bomenprogramma vastgesteld, dan zijn de kaders, randvoorwaarden en doelstellingen helder en kan men aan de slag. Het fundament voor het implementeren, monitoren en beheren ligt vast.”

Met elkaar

“Een bomenprogramma kan onderdeel zijn van een breder groenprogramma”, zegt Flier. “Daarbinnen kunnen wij met Tree-o-logic onze expertise voegen. We zoeken graag de verbinding met andere vakdisciplines zodat we samen aan de complete opgave werken. Om aan de regietafel daadwerkelijke stappen te zetten voor nu en de toekomst, moeten we geen disciplines naast elkaar zijn maar mét elkaar. Bij de woonopgave zouden in het stedelijk programma aan de voorkant de kaders er al moeten liggen, zodat je met elkaar de nieuw bebouwde omgeving zo duurzaam en gezond mogelijk inricht. Dan zit je weer in het stukje versterken en investeren: als je blanco begint, moet je je kansen pakken om het met de wetenschap van nu zo goed mogelijk in te richten voor de komende generaties. Zoals het gezegde van de inheemse Canadese Haida: we erven de aarde niet van onze voorouders maar lenen haar van onze kinderen. Met bomen lossen we niet alles op, maar we kunnen wel een grote bijdrage leveren.”