‘De tuin kan ook in de winter alle zintuigen prikkelen’

Winterbeplanting hoeft niet saai te zijn

De tuin in de winter een saaie plek? Niet als hij goed is ontworpen, vertellen twee tuinontwerpers die lid zijn van De Bloeimeesters. “Het is zonde om in het najaar alles weg te halen wat uitgebloeid is. Uitgebloeide planten kunnen een prachtig beeld opleveren en zijn belangrijk voor vogels, insecten en het bodemleven.”

“Mensen denken bij hun tuin goed na over het beeld in het voorjaar en de zomer, maar vergeten vaak de andere helft van het jaar”, vertelt Marcel Silkens, hovenier, eigenaar van Silkens Beplantingen en lid van coöperatie De Bloeimeesters. “Daarmee doen ze de tuin tekort. Er zijn namelijk heel veel mogelijkheden om de tuin ook in de winter een aantrekkelijk beeld te laten hebben.” Tuin- en landschapsontwerper Sandor Walinga, eigenaar van Buro Walinga en eveneens betrokken bij De Bloeimeesters, vult aan: “Een goed ontworpen tuin prikkelt ook in de winter alle zintuigen.”

Kleuren, geuren, silhouetten

“Veel planten zijn prachtig in de winter”, benadrukt Walinga. “Heel mooi zijn bijvoorbeeld de rode of geeloranje twijgen van de kornoelje (Cornus), zoals Cornus sanguinea ‘Midwinter Fire’ en ‘Winter Beauty’, die in de winterzon natuurlijk schitterend opvallen. In de winter zijn takken en twijgen zichtbaar en kan je zien hoe mooi die bij verschillende soorten zijn. De structuur van de kronkelwilg of de geeloranje twijgen van de knotwilg Salix alba ‘Chermesina’ zie je pas in de winter.” Silkens vult aan: “Er zijn veel wintergroene planten waar je eindeloze combinaties mee kan maken. Er zijn bomen met bessen (zoals hulst en sierappels), struiken met mooie wintertakken, bomen die hun mooie vormen laten zien. Verkleurd blad kan heel mooi zijn, zoals bepaalde Geraniums waarvan de bladeren rood worden.” Walinga: “Met combinaties kan je bijzondere effecten krijgen. Denk aan siergrassen die lichtbruin kleuren tegen de achtergrond van een groenblijvende Taxushaag of klimop. Door die combinatie knallen de kleuren er echt uit.” Maar vergeet ook de andere zintuigen niet, zegt Walinga. “Er zijn planten die in de winter bloeien en geuren: denk aan de Mahonia of de (tover)hazelaar die al in januari of februari bloeit. De struikkamperfoelie bloeit van januari tot maart en geeft daarbij veel geur af.” Het zintuig gevoel kan geprikkeld worden door de bijzondere structuur van basten, zegt Walinga. “Zoals de kurkachtige bast van de Liquidambar. Of de afschilferende bruine bast van de papieresdoorn (Acer griseum).”

Niet winterklaar maken

Silkens: “Het is zonde en een gemiste kans dat mensen in het najaar alles wat uitgebloeid is, verwijderen. Nederlanders houden van netjes. Terwijl er zoveel winst te halen is als je het laat staan. Omdat het een mooi beeld oplevert, maar ook omdat vogels er voeding vinden, insecten en spinnen er schuilmogelijkheden hebben en het goed is voor het bodemleven.” Walinga: “Een tuin ‘winterklaar’ maken is helemaal niet nodig. Je kan in september of oktober wat snoeien, maar verder moet je de tuin met rust laten. Je kunt eventueel de haag voor de winter snoeien. Een strakke haag en strakke paden vormen een mooi contrast met plantvakken waarin de planten afsterven.”

Mooi bruin

Silkens: “Ik vertel mijn klanten: de tuin voorjaarsklaar maken is belangrijker dan winterklaar, laat alles in de winter gewoon staan. Ik wil mijn klanten de schoonheid leren zien van de tinten bruin en de silhouetten van kale bomen en struiken. Als tuinontwerpers en hoveniers hebben we de taak de mensen hierin op te voeden. Wij kunnen mensen hiervoor enthousiast maken. Dat is een grote verantwoordelijkheid. Ik neem de klant bij de hand en toon hoe de tuin er in de winter uit kan zien. Landschapsarchitect Piet Oudolf zegt altijd: ‘Bruin is ook een kleur.’ Ik laat de klanten zien hoe mooi bruin kan zijn.”