Marcel Lok: Architectuur is geen bloempot

Je ziet ze steeds vaker: gebouwen die zich tooien met bomen op balkons, plantenbakken op elke verdieping en gevels vol klimop. Alsof een toren automatisch duurzaam wordt als je er een paar boompjes op zet. Maar laten we eerlijk zijn: een gebouw is geen bloempot. Het is tijd dat we stoppen met deze groene gimmicks, die vaak meer te maken hebben met beeldvorming dan met echte ecologische waarde.

Natuurlijk ben ik de eerste om te pleiten voor een goede integratie van natuur in de gebouwde omgeving. In mijn werk staat dat zelfs centraal. We ontwerpen daktuinen, collectieve hoven, tuinen bovenop parkeerdekken. Maar altijd met oog voor kwaliteit, uitvoerbaarheid en onderhoud. Geen schijnvertoning van groen om maar indruk te maken op de buitenwereld of een jury. Want het gaat niet alleen om hoe het eruitziet, maar vooral om hoe het functioneert, in elk seizoen, voor elke gebruiker.

Want dat is het vaak: een marketingtool. Een manier om een project een duurzaam sausje te geven, zonder echte overtuiging. De bomen op de balkons van die toren in Utrecht? Prachtig voor de renders. Maar kwetsbaar, onderhoudsintensief en vooral: peperduur. Geen oplossing, maar een dure jas die je liever niet draagt als het regent. Het is cosmetica voor de stad, en net als elke make-up vervaagt het snel zonder onderhoud en toewijding.

In plaats daarvan pleit ik voor iets wat minder spectaculair lijkt, maar des te waardevoller is: de nuchtere, doordachte integratie van landschap en architectuur. Projecten waarin gebouwen in hun omgeving landen als vanzelfsprekende onderdelen van een groter geheel. Zoals in Bosrijk, Eindhoven. Of op het voormalige kasterrein in Heerhugowaard, waar vrijstaande woningen opgaan in een bestaand bos. Geen imposante façades, maar stille kwaliteit die zich pas onthult als je er woont, werkt of doorheen wandelt.

De sleutel? Samenwerking. Met landschapsarchitecten, stedenbouwkundigen, groenbeheerders. En met opdrachtgevers die verder kijken dan de verkoopbrochure. Ja, het kost tijd en geld. Maar het levert iets op dat blijft: een prettige leefomgeving, meerwaarde voor bewoners en een plan dat over twintig jaar nog steeds werkt. De kracht van een goed ontwerp zit in de duurzaamheid ervan, niet in de hype die het tijdelijk oproept.

Groen moet niet de sluitpost zijn, maar het vertrekpunt. En ja, soms betekent dat ook: pas bouwen als het landschap er al ligt. Eerst het park, dan de villa. Geen woestijn waar je later nog een boom in de grond duwt. Denk aan plekken zoals het Sphinx-terrein in Maastricht of de Bibliothèque nationale de France in Parijs, waar het landschap en de architectuur op elkaar zijn afgestemd vanaf de eerste potloodlijn.

Laten we architectuur en natuur zien als gelijkwaardige partners. Geen vermomming, geen decor. Geen bloempot, maar een echte samenwerking. Alleen dan krijgt groen echt wortel in onze steden. Alleen dan bouwen we aan plekken die blijven verrassen, waar mensen willen zijn, en waar de natuur niet enkel een bijzaak is, maar een volwaardig onderdeel van het ontwerp.