Boomaanplant en bosregeneratie in Kenia

Bomen voor een beter leven

JustDiggit, The Tree Sisters, Africa Wood Grow, WorldVision, Trees of Hope, Eden Reforestation Projects, Tree-Planters, The Green Belt Movement. Allemaal namen van organisaties die zich bezighouden met vergroenen van droge gebieden en deze lijst is bepaald niet compleet. Het belang van groen raakt steeds meer algemeen bekend, net zoals het gegeven dat boomkroonvolume meer telt dan aantallen stammen. In november ’24 reisde ik naar Kenia en bezocht daar drie uiteenlopende projecten.

Ik was nog nooit eerder in Kenia. Ernaartoe gaan was wel een droom die ik al een tijd had, gecombineerd met het bezoeken van enkele boomprojecten. Op LinkedIn noem ik mijzelf naast redacteur ook boomzendeling, zonder goed te weten waarom. Voor een artikel sprak ik jaren geleden een boomverzorger die met zoveel eerbied over bomen sprak, dat daar waarschijnlijk het vonkje is ontstaan. Al schrijvende leerde ik over het belang van bomen voor mens, dier en klimaat. Twee jaar geleden zag ik een documentaire over de FMNR (Farmer Managed Natural Regeneration) methode die door slim snoeiwerk en bescherming nog levende stobben weer liet opgroeien tot bomen. Met fantastische resultaten. Daar moet ik heen, dacht ik toen. Dat is in november (deels) gelukt. 

Africa Wood Grow

Maar ik begon bij Africa Wood Grow (AWG), van de Nederlandse Roeland Lelieveld en de Keniaanse Daniel Muvali. AWG heeft zich bij de oprichting in 2010 als doel gesteld om in 30 jaar 600 km2 te herstellen in Kitui County, een wat zuidelijker gelegen provincie. Inmiddels is er 400 hectare vergroend op zeven eigen terreinen. AWG bestaat naast de stichting uit een kwekerij met de naam Africa Wood Grow Ltd en Kamiti Community Based Organisation (CBO), wat je losjes kunt vergelijken met een coöperatie. De kwekerij levert inheemse vruchtbomen, bomen voor hout en andere inheemse soorten. Al met al ruim twintig soorten. 

Bij de CBO hebben zich ruim 230 families aangesloten. Zij krijgen instructie over het belang en het planten van de bomen en over het telen van gewassen. AWG realiseerde ook waterkiosken, wat de drempel lager maakt om bomen te planten. Ieder die zich aansluit krijgt 150 bomen en wie ze in leven houdt, krijgt er jaarlijks meer. Inmiddels zijn er meer dan 80.000 bomen geplant. Een van de vele positieve gevolgen is dat door het opnieuw aangeplante bos bij de kwekerij apen zijn teruggekeerd en er weer door de bomen slingeren. Prachtig!

FMNR

Het was mijn doel om tijdens de reis een bezoek te brengen aan een FMNR project, maar dat bleek niet mee te vallen. Uiteindelijk is dit wel min of meer gelukt, maar denk aan acht uur in een auto met een bezoekje van amper twee uur. FMNR is een methode van WorldVision, maar iedereen kan het uitvoeren. Stobben worden op een bepaalde manier gesnoeid en beschermd tegen dieren, zodat in er in vrij korte tijd weer bomen opgroeien. FMNR wordt al tientallen jaren uitgevoerd in inmiddels 40 landen. In Kenia zijn er meerdere projecten, waaronder in Homabay County.

FMNR heeft veel voordelen; het is goedkoop, het risico is laag omdat het vertrouwt op wortelstelsels die al zijn aangepast op de lokale omstandigheden en de impact is snel. Het herstellen van een miljard hectare door middel van geregenereerde agroforestry zou tot 26 procent van de jaarlijkse wereldwijde CO2-uitstoot kunnen vastleggen. Daarom heeft World Vision zich ten doel gesteld dat in 2033 te behalen. De meeste investeringen gaan in educatie van de gemeenschap.

Trees of Hope 

Miti ya Matumaini. Swahili voor Trees of Hope. Een mooie naam die beschrijft waar bomen voor staan: voor meer of weer regen, voor schaduw, voor de terugkeer van de fauna zoals apen, maar ook voor een beter bodemleven waardoor water langer wordt vastgehouden. Trees of Hope is een klein, oorspronkelijk particulier initiatief in Bondo. Deze stad ligt in het westen van het land, boven een uitloper van het Victoriameer.

Trees of Hope beslaat één hectare en is inmiddels ook een CBO, met 20 leden. Op het terrein staan diverse bomen, zoals Croton Megalovania, Terminelia brownies, Polyacanta senegali en Carissa spinarum. De melia (Indische sering) geeft medicinale oliën. Alle leden hebben ook bomen gekregen voor op hun eigen terrein. Het doel van het project is het creëren van betere levensomstandigheden voor de gemeenschap. De verwachting is dat vanaf 2026 de CBO zelfvoorzienend is, waarbij de gezaaide planten en de geplante bomen het bos in stand zullen houden. Dat lukt alleen als er ook genoeg geld binnenkomt voor een waterput. 

Dit is slechts een kleine greep uit alles wat er in Kenia en heel veel andere landen gebeurt. Het belang van bomen is overduidelijk. Zoals de Tanzaniaanse Frida Amani zingt in haar liedje ‘Kisiki Hai’ (Swahili voor ‘levende stobbe’): ‘Want als ik (de stobbe) verdwijn, dan verdwijn jij ook.’