Hoe verzorg je een veteraanboom?

Kennis over boomverzorging

Wie de online Bomenbieb bezoekt, kan zich vergapen aan de meest bijzondere boomsoorten, evenals de prachtige vormen die veteraanbomen kunnen aannemen. Als initiatiefnemer en eigenaar van deze bibliotheek is het delen van bomenkennis zijn passie en drijfveer. Brunia geeft trainingen aan groenprofessionals en is curator van het Belmonte Arboretum in Wageningen. Een van zijn specialisaties is de veteraanboom: “Een dergelijke boom heeft enorm veel meerwaarde, maar behoeft wel een andere verzorging. Met het juiste onderhoud kan hij nog wel honderd tot tweehonderd jaar meegaan.”

De term veteraanboom is in Nederland nog betrekkelijk nieuw. We kennen de monumentale bomen, maar met een veteraanboom is eigenlijk nog iets meer aan de hand: “Deze bomen bevinden zich eigenlijk al in de fase van aftakeling. Ze zijn dus al op zijn mooist en grootst. In ons land wordt dan vaak besloten om hem te kappen. We zijn immers gevoelig voor de onveiligheid die dode takken, zwammen en holtes kunnen vormen. Er zijn echter diverse manieren om zo’n boom te behouden zonder dat de veiligheid in het gedrang komt.”

Veteraanboom

Kenmerkend aan een veteraanboom is het ‘verhaal’ dat de boom heeft: “Naast zijn hoge leeftijd, heeft de boom een sterke cultuurhistorische en/of ecologische waarde. Zo bieden ze een leefomgeving voor insecten, vleermuizen, vogels, korstmossen en allerlei schimmelsoorten. Een dergelijke boom heeft vaak veel karakter en draagt daarmee ook bij aan een hoge esthetische waarde van de omgeving.”
Om deze redenen, ziet Brunia graag dat we veteraanbomen niet langer als onveilig of duur in het onderhoud beschouwen. “Veteranenbomen hoeven helemaal niet kostbaar te zijn. Door ruimte om de boom heen te creëren waar dode takken mogen vallen en zijn blad mag blijven liggen, neem je eventuele onveiligheid weg en wordt het onderhoud juist goedkoper.”

Herwaardering waterlot

Bomen kunnen iets dat wij mensen niet kunnen: zichzelf verjongen. Een jaloersmakende eigenschap, die vraagt om een specifieke benadering. “Als de boom stress ervaart en van bovenaf wil insterven, gaat hij dicht bij de stam jonge takjes aanmaken, de zogenoemde waterloten. Zou je deze afsnoeien, zoals we veelal gewend zijn te doen, dan neem je dus zijn levensverzekering weg.” Oftewel, letterlijk en figuurlijk een doodzonde. Hetzelfde geldt in mindere mate ook voor het maaien en bladruimen. Brunia: “Oudere bomen zijn veel gevoeliger voor de fijn afgestelde kringloop. Er kan niets op tegen de voeding uit zijn eigen verteerde blad. Dat is niet te vervangen door bemesting, dat is eigenlijk McDonald’s voor de boom”, lacht Brunia.

Gefaseerd werken

“In Nederland zijn we gewend om aan bomen te sleutelen. Een boomspecialist wil graag snoeien en zagen, maar bij veteraanbomen kan dat al snel negatieve effecten hebben, aangezien je met een fragiel boomlichaam te maken hebt. Moeten er al ingrepen gedaan worden, bijvoorbeeld omdat men een parasitaire schimmel heeft ontdekt, dan is werken in stapjes enorm belangrijk. Doe dus een kleine ingreep, wacht een tijd en kijk of er een volgende stap nodig is.”

Kennis

De juiste verzorging van een veteraanboom start volgens Brunia bij het opdoen van kennis. “Verdiep je in de boomsoort, in de verouderingsprocessen, de boomgasten en hun eventuele gevaar. Gebruik bijvoorbeeld de websites van de Bomenbieb of de Nederlands Dendrologische Vereniging, waar ik ook lid van ben, om informatie over boomsoorten te vinden. Of neem contact met mij op als je wilt weten of een zwam gevaarlijk is of een specifieke vraag over veteraanbomen hebt.”